Jeotermal Enerji Santralleri

Bu yazımızda jeotermal enerji ile ilgili kısa ve anlaşılır bilgiler paylaşmaya gayret gösterdik. Bu yazımız enerji santralleri serimizin ilk yazısıdır. Devamı gelecektir. İyi okumalar dileriz.

Jeotermal Enerji Santralleri

Doğal bir kaynak olan ve yer altından çıkan sıcak su buharının oluşturduğu jeotermal enerjiden elektrik üreten sistemler jeotermal santral olarak adlandırılır. Elektrik üretilen sistemlere baktığımızda elektriği üreten kısım genel olarak birbirine çok benzerdir. Elektriğin üretilebilmesi için her zaman bir kaynağa ihtiyaç duyulur. Bu kaynaktan elde edilen enerji ise ucu generatörün miline sabitlenmiş bir türbini döndürür ve elektrik üretilir. Mesela hidroelektrik santrallerde bu kaynak suyun akışından elde edilen enerji iken rüzgâr santrallerinde rüzgârın enerjisidir, termik santrallerde ise yakılan fosil yakıtın basınç gücüdür. Jeotermal santrallerde ise yer altından gelen yüksek sıcaklığa sahip su, buhar ya da gaz gibi maddelerden elde edilen basınç ile türbin dönmekte ve elektrik üretilmektedir. Görüldüğü üzere elektriği üretme kısmında ki mantık aynı fakat kaynak farklıdır.

Jeotermal Santral Nasıl Çalışır?

Yer altına sızmış olan su magmanın yaydığı sıcaklık ile ısınır ve buharlaşarak yeryüzüne topraktaki çatlaklardan geri çıkar. Bazen bu çıkış sıcak su, bazen buhar, bazen ise gaz olarak meydana gelir. Doğal çatlaklarla çıktığı gibi sondajlarla yapay çatlak oluşturularak da bu çıkış gerçekleştirilebilir.

Çıkan akışkanın çeşitliliğine göre jeotermal santraller üçe ayrılmıştır.

1) Kuru Buhar Santralleri:

Buharın çoğunlukta olduğu jeotermal kaynaklarda kuru buharın direk olarak türbine verilerek generatörün milini döndürmesini sağlayan bu santrale kuru buhar santrali denir. Sistemsel olarak en basiti ve maliyeti en düşük olan jeotermal santral çeşididir. Türbinden geçen kızgın buhar soğutularak su haline gelir. Ardından tekrar yer altına gönderilir. Fakat ilk çıkışta kuru buhar olarak çıkan bu akışkan yer altındaki bazı zararlı elementlerle birlikte atmosfere karışır. Bu sebeple jeotermal santrallerin en zararlısı olarak göze çarpmaktadır.

2) Flaş Buhar Santralleri:

Dünya üzerinde en sık karşılaşılan jeotermal kaynak tipi olarak bilinmektedir. Buhar ve su bu kaynakta beraber bulunurlar. Bu kaynak yeryüzüne çıkarken buhar-su karışık halde çıkar. Türbini döndürmesi için buhara ihtiyaç duyulduğundan direk kullanılmaz. İlk önce yüzeye ulaşan bu karışımın ayrıştırılması için seperatörlerden geçerilir ve böylelikle basıncı düşürülür. Bu işlem sonunda su-buhar ayrılır. Buhar türbine ulaşarak generatörün mili döndürülmüş olur ve elektrik üretimi meydana gelir. İlk aşamada ki ayrışımdan çıkan su ve türbinden geçirilen buhar soğutularak meydana getirilen su tekrar yer altına gönderilir.

3) İkili Akışkan (Binary Cycle) Santralleri:

Sıcaklığı düşük olan ve genel olarak sıvı halde yeryüzüne çıkan jeotermal kaynaklarda ikili çevrim olarak isimlendirilen bu santral tipi kullanılır. Bu santral tipinde su-buhar ayrıştırması çok zahmetli ve maliyetli olduğundan tercih edilmez. Türbini döndürmesi için kaynama sıcaklığı çok düşük olan aracı bir akışkan kullanılır. Jeotermal sıvının sıcaklığı eşanjör kullanılarak aracı sıvaya aktarılır ve bu ısı aktarımı aracı sıvıyı buharlaştırarak türbinin bağlı olduğu generatörün milini döndürür ve elektrik üretilmiş olur. Aracı sıvı ısıtan jeotermal sıvı soğutularak tekrar yer altına gönderilir.

Makaleyi Yazan: Elk. Müh. (Stu) Ahmet Aslan

e–posta: ahmetasln93@gmail.com