Kefalet Sigortasında Tarafların Sorumlulukları

Teminat mektubu olarak kullanılacak Kefalet Senetlerinde hem sigortacının hem de sigorta ettirenin bir dizi sorunlulukları bulunuyor.

05 Aralık 2017 tarih 30261 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Bazı Vergi Kanunları İle Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile firmalar ihalelerde teminat mektubu olarak kefalet senetlerini kullanabiliyor. Ancak kefalet sigortasında tarafların sorumlulukları yerine getirmesi gereklidir.

Ana başlıklar ile incelediğimizde,

• • Kefalet senedinin düzenlenmesinden önce,
  • Kefalet senedinin düzenlenmesinden sonra,
  • Rizikonun gerçekleşmesi halindeki

sorumluluklar olarak 3 durum söz konusudur. Bu konulardaki sorumlulukları hem sigortacı hem de sigorta ettiren yönünden maddeler halinde inceleyelim.

A. Kefalet Senedinin Düzenlenmesinden Önceki Sorumluluklar

Aşağıda belirtilen koşulların sigorta ettiren tarafından yerine getirilmesi halinde sigortacı kefil olmayı kabul eder. Bu aşamada, sigorta ettiren;

a) En son yıla ait hesap özetleri ile varsa bağımsız denetim raporunu derhal sigortacıya sunaması ve sigortacının talebi üzerine, konuya ilişkin gerekli açıklamaları da yapmalı (Ancak, yıllık hesap özetleri öngörülen tarihte tamamlanmaz ise, sigortacının talebi üzerine, sigorta ettiren bir ön bilanço ile gelir tablosu sunması gerekiyor. Sigorta ettirenin ön bilanço ile gelir tablosunu sunması, yıllık hesap özetini sunma yükümlülüğünü ortadan kaldırmadığına dikkat etmeliyiz.),

b) Nakdi veya gayrinakdi kredi ilişkilerini sigortacıya bildirmeli,

c) Sigortacıya bildirmeksizin üçüncü şahıslara aktifleri üzerinde teminat (ipotek, rehin, mülkiyetin teminat olarak (inançlı) nakli, taşınmaz yükümü vb.) vermemeli,

ç) Teminat verilmesi kararını etkileyebilecek önemli ölçüdeki değişiklikleri sigortacıya bildirmeli.

Sigortacı;

a) Borçlunun faaliyetleriyle ilgili gelişmeler, stratejik değişiklikler ve borçlunun kredi değerliliği açısından önemli bulduğu konularla ilgili detaylı bilgi talep edebilir,

b) Borçlu için bir genel kefalet limiti tahsis etmiş olsa dahi, borçlunun ilettiği müstakil kefalet teminatı taleplerini gerekçe göstererek geri çevirebilir,

c) Borçlunun kredi değerliliğine yönelik olarak yaptığı değerlendirme neticesinde, yeni bir kefaletin verilmesi için ya da kredi değerliliğinin önemli ölçüde bozulması durumunda, mevcut kefaletin devam ettirilmesi için, borçludan bir güvence isteyebilir,

ç) Kendisine sunulan bilgi ve belgeler çerçevesinde, kefil olmayabilir.

B. Kefalet Senedinin Düzenlenmesinden Önceki Sorumluluklar

Aşağıdaki hükümler ise kefalet senedinin düzenlenmesi, iptal edilmesi ve kefalet şartlarında değişiklik yapılması halinde uygulanacaktır.

Sigorta ettiren, A. maddesinde yer alan yükümlülüklere ilaveten;

a) İletişimde veya talimatların yerine getirilmesinde gecikme yaşanması yahut ihmal olması nedeniyle zararın meydana gelmesinin muhtemel olduğu hallerde sigortacıyı bilgilendireceği,

b) Sözleşme şartlarının kendisi tarafından belirlenmemiş olduğu hallerde, düzenlenen kefalet senedinin içeriğini kabul edeceği,

c) Sigortacının asıl kefilden dolaylı kefalet elde edilmesi için üstlendiği borçla ilgili olarak asıl kefile karşı sorumlu olacağı,

ç) Lehdarın, düzenlenen kefalet senedine ilişkin hususlar kapsamında sigortacıya bilgi vermesini kabul edeceği,

Sigortacının ise;

a) Doğrudan kendisinin kefil olmadığı ve borçluya kefalet senedi düzenlemesi amacıyla başka bir sigorta şirketini veya bankayı veya finans kurumunu veya kredi garanti kuruluşlarını (asıl kefil) görevlendirdiği (dolaylı kefalet) hallerde, asıl kefilin seçiminde gerekli özeni göstereceği (Sigortacı, sigorta ettirenin talimatlarına uyduğu takdirde, bu fıkrada öngörülen yükümlülüğünü tam olarak yerine getirmiş sayılır.),

b) Sigorta ettiren için bir kefalet hesabı tutar ve bu hesaba, kefalet senedinin düzenlendiği tarih itibariyle doğrudan kefaletleri, asıl kefile başvuru yazısının gönderildiği tarih itibariyle de dolaylı kefaletleri dâhil edeceği,

c) Doğrudan kefaletleri, Türk Kanunlarına tabi olması ve kefalet senedinin sona erme tarihine kadar tazminat talebinde bulunulmamış olması kaydıyla hesaptan sileceği,

ç) Yukarıda bahsedilenler dışında kalan doğrudan kefaletleri ise, aksi belirtilmedikçe, kefalet senetleri kayıtsız şartsız kendisine iade edildikten sonra hesaptan sileceği,

d) Yargısal ihtilaflar nedeniyle lehdarın iade etmediği kefaletleri, lehdardan açık bir sorumluluktan ibra beyanı alınması kaydıyla hesaptan sileceği,

e) Asıl kefilin, sigortacıyı sorumluluktan kayıtsız şartsız ibra etmiş olması kaydıyla dolaylı kefaletleri hesaptan sileceği,

f) Kefalet miktarının azaltılması veya süresinden önce iade edilmesi halinde, fazla ödenen primi, sigorta ettirene geri ödeyeceği,

g) Üçüncü şahıslara ödenmesi gereken ücretler ile posta ve noter masrafları gibi ilave giderleri sigorta ettirenden talep edebileceği,

kefalet senedi kapsamında her iki tarafın yükümlülüğüdür.

C. Rizikonun Gerçekleşmesi Halindeki Sorumluluklar

Tarafların sorumlulukları, Rizikonun gercekleşmesi halinde de devam etmektedir. Sigorta ettirenin;

a) Borcunu sigortalı değilmişçesine ifa etmek için gerekeni yapacağı,

b) Borcun ifa edilmemesi ve kefaletin devreye girmesi halinde, kefaletin paraya çevrilmesi talebinin sebebine, miktarına veya bakiyesine ilişkin sigortacıya karşı herhangi bir savunma ya da itirazda bulunamayacağı, ayrıca, kefalet senedi düzenlenmesinin temelini oluşturan, sigorta ettiren ve lehdar arasında kabul edilen, “kontrgaranti verilmesi” anlaşmalarının yerine getirilmemesi sebebiyle ileri sürebileceği savunmalardan da vazgeçmiş sayılacağı,

c) Mahkeme yoluyla bir ödeme talebinin gelmesi halinde, ihtilafa konu tutar ve maliyet iştirakine karşılık gelen tutar kadar teminatı sigortacıya talep üzerine sunacağı,

Sigortacınin ise;

a) Lehdar tarafından yapılan tazminat talebini sigorta ettirene bildirip gerekli önlemleri almasını isteyebileceği gibi sigorta ettirenin yanıtı beklemeksizin ödemeyi de yapabileceği,

b) Tazminat talebini değerlendirdikten sonra sigorta ettirenin onayını almadan lehdara ödeme yapabileceği,

c) Hesaptan silinmiş doğrudan kefaletlerin paraya çevrilmesinin talep edilmesi durumunda, sigorta ettiren kendisine yetki vermişse veya kendi aleyhine icra edilebilir bir yargı kararı verilmişse ödeme yapabileceği,

ç) Ödediği tüm tazminat, yasal ve idari masraflar ile ek maliyetleri sigorta ettirenden talep edebileceği,

tarafların yükümlülükleri arasındadır.

Tarafların sorumlulukları, Türkiye Sigortacılar Birliği‘nin web sitesinde yayınlanan “Kefalet Sigortası Genel Şartlar” başlıklı yazıdan derlenmiştir.

Yazar: İnş. Müh. Yüksel KAYA
e-posta: yuksel@insaport.com