Koronavirüs önlemleri kapsamında “Evde kal” çağrıları sürüyor. Ancak sosyal izolasyon kuralı sayıları 1 milyon 200 bini bulan inşaat işçileri için geçerli değil.

Koronavirüsün yayılmasını önlemek için hükümet tarafından “Evde kal” çağrıları yapılırken, bankacılık, sigortacılık, teknoloji, Ar-Ge gibi alanlarda çok sayıda firma evden çalışma sistemine geçti. Kafe, lokanta, restoran, spor salonu, kuaför gibi bazı işletmelerin faaliyetleri geçici olarak durduruldu.
Metal, tekstil, inşaat gibi yüzlerce işçinin bir arada çalıştığı sektör faaliyetine devam ediyor.
İş kazalarının en çok yaşandığı alanlardan biri olan şantiyelerde, koronavirüs salgınıyla birlikte risk daha da arttı.

İnşaat iş kolunda 1 milyon 200 bin işçi çalışıyor.

Çalışma Bakanlığı’nın mart ayında açıkladığı istatistiklere göre Türkiye genelinde inşaat iş kolunda 1 milyon 200 bin işçi çalışıyor.
İnşaat iş kolunda faaliyet gösteren üç sendika olan Disk/Dev Yapı İş, İnşaat-İş ve İyi-Sen sendikaları şantiyelerin bir an önce kapatılarak işçilerin ücretli izne çıkarılmasını talep ediyor.

”İnşaatlarda çalışma koşulları insanlık dışı şartlarda sürüyor.”

Dev Yapı-İş Genel Başkanı Özgür Karabulut, hükümetin işçiler ve toplum lehine önlem almak yerine işvereni koruyan önlemler aldığı görüşünde. Karabulut, “İnşaatlarda çalışma koşulları insanlık dışı şartlarda sürüyor. Koronavirüs salgını tüm dünyaya yayılıp tehdit ederken ülkemizde de ciddi bir tehdit olarak karşımızda duruyor. Buna karşı gösterdiğimiz tepkiler, önlem alın çağrıları ne yazık ki karşılık bulmuyor” diyor.

İnşaat işçileri işi bıraktı.

İnşaat işçileri, sağlık hakları için Taksim AKM inşaatı gibi bazı şantiyelerde iş bırakma eylemleri başlattı.
Sendikalara gelen şikayetlere göre işçiler, şantiyelerde maske ve eldivensiz, hijyenik olmayan koşullarda çok yakın mesafede çalışmak zorunda bırakılıyor.

Emaar AVM, Zeytinburnu Büyükyalı, Çamlıca Televizyon Kulesi, AKM, Turkuaz Medya, Limak İnşaat Kuveyt hava alanı, Atlas Üniversitesi Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesi şantiyeleri, işçilerin salgına karşı önlem alınmadığı için sendikalara bildirdiği şantiyelerden birkaçı.
Karabulut, “İşçiler bugün hala inşaatlarda dip dibe, burun buruna çalışmaya devam ettiriliyor, zorlanıyor. Sözde alınan önlemler ise yetersiz. Yaygın test yapılmalı ve işçiler ücretli izne çıkarılmalı” diye konuşuyor.

Galataport şantiyesinde ise 23 Mart‘ta 8 işçi, 50 yaş ve üzeri oldukları için salgın hastalıktan etkilenebilecekleri gerekçesiyle işten çıkarıldı.
Özgür Karabulut da pek çok şantiyede işçilerin koronavirüs salgını nedeniyle önlem alınmadığı için işi bırakıp memleketlerine döndüklerini belirtiyor. Bunun ayrı bir risk olduğunu vurgulayan Karabulut, çok sayıda işçinin de işten çıkarıldığı bilgisini veriyor.

“İşçi sayısı yarı yarıya düşmüş durumda.”

Karabulut “Onlarca şantiyede çalışan işçi sayısı yarı yarıya düşmüş durumda. Biz işçileri mağdur etmeyin, ücretli izin uygulayın dememize rağmen, bu çağrılar tüm toplum kesimleri tarafından yapılmasına rağmen buna dönük bir önlem alınmadı. Ne yazık ki işçiler işsizlikle burun buruna, işsizlikle karşı karşıya kaldılar. Şu an ne yapacaklarını bilmez haldeler” diyor.

Peki salgın durumunda işçilerin hakları konusunda iş yasası ne söylüyor?

İşçi çalışmaktan kaçınma hakkını kullanabiliyor.

İş Güvenliği Uzmanı Ozan Kablan’ın verdiği bilgiye göre; özellikle şantiye gibi toplu çalışmanın yapıldığı iş yerlerinde çalışan bir işçi, eğer koronavirüse karşı gerekli önlemlerin alınmadığını düşünüyorsa öncelikle bunu işverenden talep etmesi gerekiyor. İşveren bu talebi kabul etmez ve gerekli önlemleri almazsa 6331 Sayılı İş Güvenliği Kanunu’nun 13. Maddesi’ne göre işçi ‘çalışmaktan kaçınma hakkını kullanabiliyor.

6331 Sayılı İş Güvenliği Kanunu

Çalışmaktan kaçınma hakkı

MADDE 13

(1) Ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan çalışanlar kurula, kurulun bulunmadığı iş yerlerinde ise işverene başvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasına karar verilmesini talep edebilir. Kurul acilen toplanarak, işveren ise derhal kararını verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar, çalışana ve çalışan temsilcisine yazılı olarak bildirilir.

(2) Kurul veya işverenin çalışanın talebi yönünde karar vermesi halinde çalışan, gerekli tedbirler alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınabilir. Çalışanların çalışmaktan kaçındığı dönemdeki ücreti ile kanunlardan ve iş sözleşmesinden doğan diğer hakları saklıdır.

(3) Çalışanlar ciddi ve yakın tehlikenin önlenemez olduğu durumlarda birinci fıkradaki usule uymak zorunda olmaksızın iş yerini veya tehlikeli bölgeyi terk ederek belirlenen güvenli yere gider. Çalışanların bu hareketlerinden dolayı hakları kısıtlanamaz.

(4) İş sözleşmesiyle çalışanlar, talep etmelerine rağmen gerekli tedbirlerin alınmadığı durumlarda, tabi oldukları kanun hükümlerine göre iş sözleşmelerini feshedebilir. Toplu sözleşme veya toplu iş sözleşmesi ile çalışan kamu personeli, bu maddeye göre çalışmadığı dönemde fiilen çalışmış sayılır.

(5) Bu Kanunun 25 inci maddesine göre işyerinde işin durdurulması hâlinde, bu madde hükümleri uygulanmaz.

“Haklı fesih hakkı var”

Kablan, 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 24. Maddesi’ne göre de işçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı olduğunu hatırlatıyor.

Ozan Kablan, “Eğer işyerinizde herhangi bir işçinin koronavirüse yakalandığı tespit edilirse bu sizin iş kanununda geçen haklı fesih hakkınızı uygulamanız için yeterli sebep olacaktır. Eğer ki işyerinde herhangi biri virüs sebebiyle hastalanırsa ve bu işyerinden bulaştığı tespit edilirse bu iş kazası olarak rapor edilecektir. Çünkü bununla ilgili daha önce alınmış mahkeme kararları var” diyor.
Kablan, sendikalar gibi, alınacak en önemli önlemin ise bu işyerlerinde ‘işin durdurulması’ olduğunu vurguluyor.

4857 Sayılı İş Kanunu

İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı:

Madde 24 – Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

I. Sağlık sebepleri:

a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.

b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.

”Koronavirüs Sahalarda” başlıklı haber www.dw.com, www.mevzuat.gov.tr/, www.mevzuat.gov.tr sitelerinden alıntı yapılarak düzenlenmiştir.

Hazırlayan:

İnş.Müh. Hazal Çebi

e-mail: cebiihazall@gmail.com