Deprem anında büyüklüğü ölçen aletin kısa bir bilgi ile sismograf olduğunu öğrendiğimize göre artık deprem nedir ? sorusuna yanıt arayabiliriz.

Deprem Nedir ?

Deprem, hacimce çok büyük olan kayaçların ani ve hızlı hareketinin sebep olduğu doğal jeolojik olaylara denir. Depremlerin neden olduğu şiddetli sarsılma ve yıkılma yerkürenin kabuğundaki kırılma ve kaymalar sonucunda oluşur. Türk atasözü vardır hepimizin bildiği gibi azdan az çoktan çok gider işte depremlerde de aynen bu ilke geçerlidir. Büyük fay parçalarının kırılmasından büyük depremler meydana gelirken küçük fay parçalarının kırılmasından küçük depremlerin meydana gelir. Depremlerin 5 ila 700 kilometre arasında oluştuğu yer Odak noktası olarak bilinir. Odağın doğrudan yukarıyla bağlantılı olduğu yüzeydeki nokta ise episantr olarak adlandırılır. Aşağıdaki görselde Odak noktası ve episantr noktaları net bir şekilde gösterilmiştir.

Büyük depremler sırasında içinden geçtiği malzemedeki titreşimlerin neden olduğu bir elastik enerji sismik dalgalar şeklinde olmak üzere yoğun miktarda enerji salınımına neden olur. Sismik dalgalar, sakin bir göle atılan taşın yüzeyde meydana getirdiği dalgalara benzeyen dalgalardır. Taşın çarpma anında oluşan ve hareket eden dairesel dalga desenine benzer şekilde depremlerde odak noktasından tüm yönlere doğru yayılan dalgaları üretir. Sismik enerji, artan uzaklıkta birlikte hızlı dağılmasına rağmen tüm dünya üzerinde yerleştirilmiş duyarlı aletler bu olayları belirler ve kaydeder.

Dünya üzerinde her gün binlerce deprem olur. Neyseki çoğu çok küçük olup ancak sadece duyarlı aletler tarafından kaydedilir. Her sene sadece yaklaşık 75 şiddetli deprem kaydedilir ve bunların birçoğu yaşam alanları dışında gerçekleşir. Bazen bu depremler nüfusun fazla olduğu merkezlerde de tetiklenir. Bunlardan bazıları dünyadaki en yıkıcı doğal kuvvetler arasındadır. Zemindeki sıvılaşma ile beraber yer sarsıntıları binalara, demiryollarına ve diğer yapılara çok zarar verir. Üstelik nüfusça fazla bir bölgede elektrik ve gaz hatları sıklıkla yıkılır ve yangınlara sebep olur. Herkesçe bilinen 1906 San Francisco depreminde hasarın çoğuna yıkılan su şebekesi nedeniyle itfaiyecilerin sadece birkaç damla su ile müdahale edebildiği kontrol edilemez yangınlar neden olmuştur. Nitekim 24 Ocak 2020 tarihinde ülkemizde yaşanan Elazığ depreminde de deprem sonrası bir binada yangın olduğunu gördük. Deprem sonrası yangınlar depremden kaynaklanabildiği gibi deprem anında oluşan panikten de gerçekleşebileceğini çok net bir biçimde söyleyebiliriz.

Tüm okuyucularıma deprem anında sakin kalmalarını ve deprem sırasında uzmanların sıklıkla dile getirdiği ” ÇÖK – KAPAN – TUTUN ” hareketlerini sırasıyla gerçekleştirip deprem anını panik yapmadan atlatmaları gerektiğini ve uzmanların tüm tavsiyelerini dinlemelerini öneriyorum.

Yazımı Sabır Göstererek Okuduğunuz İçin Teşekkür Ederim.

Düzenleyen; İnş. Müh. (Stu) Enes Subaşı

#enessubasicom / @enessubasicom
www.enessubasi.com