Yeni deprem yönetmeliği ile daha da ön plana çıkan geoteknik hesaplamaların sonuç aşaması (tüm analizler ile varılmak istenen nokta)doğru temel seçimi ve doğru temel tasarımıdır. Bu yazımda size doğru temel seçimi için dikkat edilmesi gereken basit hususları sürekli temel için değerlendirmek istiyorum.
Sürekli Temel
Sürekli temel sistemi (şerit temel) kolonların birbirlerine temel kirişleri ile bağlandığı ve temel tabanlarının en azından yatayda birlikte çalıştığı bir temel sistemidir. Bu temel seçimi çoğu zaman deprem yükleri altında yatay harekete bir bütünlük katarlar. Düşey hareketin bütünlüğü ise temel boyutlarına bağlıdır. TS500 10.4.2 maddesi bu tür temellerin yüksekliklerini (H) temelin net (serbest) açıklığının 1/10 değeri ile sınırlandırmıştır. Burada sağlanmaya çalışılan şerit temelin düşey yöndeki esnekliğinin sınırlandırılmasıdır. Yeterince kısa aralıklar ile tasarlanmış sürekli temellerde düşey bütünlükte sağlanabilir. Yine de hesaplamalar şeridin orta noktası esnek kabul edilir.
Kullanım alanları ve genel sorunlar
Bu tür temeller sıvılaşma potansiyelinin olabileceği zemin tiplerinde ve çok yumuşak zeminlerde kullanılması çok mantıklı olmayan bir temel sistemidir. Zemin sınıfı ZD ve üstü olan zeminlerde, yüksek olmayan yapılarda ve yukarıdaki hususların güvenliği sağlandıktan sonra kullanılabilir. Büyük taban alanına sahip yapılarda kat adedinin az olması durumunda ekonomik fayda sağlar.
Tavsiyeler
Tasarımı yapılırken kolonların iki yönde birbirine bağlanması mühimdir. Tek taraftan bağlı sürekli temel sistemleri, üst yapı yüklerinin zemine tahmin edilemez şekillerde yayılmasına ve uzun şeritlerde burulmalara sebebiyet verebilir. Bu tür yükleri çoğu üst yapı programı tasarımda dikkate almaz. Bu sebep ile yapılabilecek en güvenli temel seçimi, sadece temelin cinsi ile değil temelin bağlantı şekli ile de sağlanmalıdır. Bazı kritik durumlarda sürekli temel içerisine (kirişli radye) radye döşemeler yapılabilir. Burada radye temelin bütünleştirici etkisi rijit bir diyafram oluşturur ve yapı bütünlüğüne büyük katkı sağlar.
Genel Analiz Yaklaşımı
Taşıma gücü hesaplamaları yapılırken hesaplamaları (strip) şerit temel faktörleri ile yapmalısınız. Ayrıca tecrübeye bağlı olarak en kritik sürekli temel seçilmelidir. Temel tasarımları ve geoteknik hesaplamalarda yeni olan arkadaşlarıma birden fazla taşıma gücü hesabı yaparak konu ile ilgili genel fikre sahip olmalarını tavsiye ederim. Oturma hesaplarında en kritik temel dikkatli bir şekilde seçilmeli yükün en fazla olduğu ve/veya narinliğin maksimum ve genişliğin minimum olduğu temelleri özellikle değerlendirmeliyiz. Sürekli temel şeridinin baş ve son noktaları arasındaki dönme miktarı ve farklı oturmalar irdelenmelidir. Yüzeysel temellerin kaymasının engellenmesi analizlerinin drenajsız durumda yapılması bu temel sisteminde dikkat edilmesi gereken başka bir husustur. Alışılmış analizlerde yapının taban alanının kullanılması durumu bu temel tipinde geçerli değildir. Toplam temel taban alanı olarak adlandırılan Ac değeri her bir sürekli temelin taban alanlarının toplamıdır.
Prof. Dr. Gürkan Özden hocamın daha önceden (Doçent olduğu dönemde) İMO için hazırlamış olduğu Depreme Dayanıklı Temel Tasarımı sunumuna aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
http://www.imo.org.tr/resimler/dosya_ekler/c3cdae7d5acded7_ek.pdf?tipi=2&turu=X&sube=16
Abone Listemize Kaydolun
inşaPORT Mail Aboneliği
Posta listemize abone olun ve e-posta gelen kutunuzda ilginç şeyler ve güncellemeler alın.
Abone olduğunuz için teşekkür ederiz.
Bir şeyler yanlış gitti.
