Hangi Deprem Yer Hareketi Düzeyine Göre Performans Analizi Yapılacak?

Saha incelemeleri ve bu incelemelerden elde edilen verilerin değerlendirilmesinden sonra mevcut binaya ait analiz modeli artık hazırdır. Peki, binayı hangi deprem yer hareketine göre analiz edeceğiz? Bu yazımda TBDY 2018’e göre incelenen bir yapının hangi deprem yer hareketi düzeyine göre analiz edileceğine değineceğim.

TBDY 2018’de binaların tasarımında kullanılması amacıyla 4 farklı deprem yer hareketi düzeyi tanımlanmış olup bu düzeyler Çizelge 1’de verilmiştir. Mevcut yerinde dökme betonarme binalarda ise DD-1, DD-2 ve DD-3 deprem yer hareketi düzeylerine göre performans analizi yapılır ve değerlendirilir (Çizelge 2). Tabi binayı tüm deprem yer hareketi düzeylerine göre incelemeyeceğiz.

Deprem yer hareketi düzeyini nasıl seçeceğiz?

Mevcut bir binanın deprem yer hareketi düzeyine karar vermek için öncelikle bu binanın kullanım sınıfını belirlemeliyiz. TBDY 2018’e göre 3 tane Bina Kullanım Sınıfı (BKS) bulunmaktadır. İncelediğimiz binanın kullanım amacına göre Çizelge 3’ten seçim yapılır. Konut kullanımlı bir bina için BKS 3 olurken, hastane olarak kullanılan bir binada BKS 1 olmaktadır.

Bina kullanım sınıfını belirledikten sonra yapılacak ilk iş Deprem Tasarım Sınıfı (DTS)’nın seçilmesidir. TBDY 2018’e göre 8 tane deprem tasarım sınıfı bulunmaktadır. Deprem tasarım sınıfını seçebilmemiz için kısa periyot tasarım spektral ivme katsayısını (S_DS) bilmemiz gerekiyor. Bu katsayıyı binanın konumuna ve zemin sınıfına göre AFAD interaktif web uygulaması ile elde edilebilir (Şekil 1). Kullanılan yazılımlar bu değeri bilgi girişi ile otomatik olarak hesaplayabilmektedir. Elde ettiğiniz bu katsayı ve bina kullanım sınıfına göre deprem tasarım sınıfını Çizelge 4’ten seçebilirsiniz. Bu aşamada deprem tasarım sınıfı binanın DD-2 deprem yer hareketi düzeyindeki kısa periyot tasarım spektral ivme katsayısı ile belirlenmektedir. STA4CAD programında seçtiğiniz deprem yer hareketi düzeyine göre performans hedefini değiştirmektedir. Bu nedenle, binanın performans hedefinin/hedeflerinin belirlenmesi için önce DD-2 deprem yer hareketi düzeyine göre giriş yapmalısınız.

DD-2 deprem yer hareketi düzeyindeki kısa periyot tasarım spektral ivme katsayısı ve bina kullanım sınıfına göre Çizelge 4’ten seçilen Deprem Tasarım Sınıfı (DTS) ile Çizelge 2’den mevcut bina için uygulanacak deprem yer hareketi düzeyleri belirlenir.

Kısa periyot tasarım spektral ivme katsayısı 0,50’ye büyük eşit ve bina kullanım sınıfı 1 olan binalarda DD-1 ve DD-3 deprem yer hareketlerine göre ayrı ayrı analizler yapılır. Her iki analizde de binanın performans hedefini sağlaması gerekmektedir. Bu tür yapılarda DD-3 deprem yer hareketine göre yapılan analizlerin daha kritik olduğunu söyleyebilirim. Bu konu için bir örnek bina inceleyelim.

Örnek

Bu aşamayı pekiştirmek için Bilecik ilinde bulunan bir okul binası örnek olarak kullanılacaktır. Mevcut binanın konumundaki deprem yer hareketi düzeylerine göre spektral ivme katsayıları Çizelge 5’de verilmiştir.

Binanın kullanım amacı okul olduğundan bina kullanım sınıfı 1 olarak seçilmiştir. Çizelge 5’de DD-2 deprem yer hareketi düzeyindeki kısa periyot tasarım spektral ivme katsayısı 0,707 olmaktadır. Bu durumda mevcut binanın deprem tasarım sınıfı 2a olacaktır. Çizelge 2’ye baktığımızda, bu bina için DD-1 ve DD-3 deprem yer hareketi düzeyleri için performans analizi yapmamız gerektiğini görmekteyiz. Binamız DD-1 deprem yer hareketi düzeyinde Kontrollü Hasar (KH) ve DD-3 deprem yer hareketi düzeyinde Sınırlı Hasar (SH) performans hedeflerini sağlaması gerekmektedir.

Performans analizi yapılacak mevcut binada deprem yer hareketi düzeyinin/düzeylerinin seçimi genel olarak bu şekildedir. Katkı sağlamak isteyen meslektaşlarımın yuksel@insaport.com veya yksl.kayaa@gmail.com adreslerine mail atmalarını rica ederim. Ayrıca sormak istediğiniz soruları mail atabileceğiniz gibi yorum kısmında da sorabilirsiniz.

Sabırla okuduğunuz için teşekkür ederim. Sağlıcakla kalınız.

Saygılarımla,
İnş. Yük. Müh. Yüksel KAYA

Makalenin PDF dosyasını indirmek için TIKLAYINIZ…