Riskli Binaların Tespit Esaslarında Değişiklik Yapıldı

6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun 31 Mayıs 2012 tarihinde  28309 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi. Daha sonra bu Kanunun uygulamasını açıklamak adına 15 Aralık 2012 tarihinde 28498 sayılı Resmi Gazetede 6306 sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliği yayımlanmıştır. Sahada yapılan çalışmalar ve yapı ile ilgili hesaplamalar bu yönetmeliğin Ek-2’sine göre yapılıyor.

Bilindiği üzere 1 Ocak 2019 yılında yeni deprem yönetmeliğimiz yürürlüğe girdi. Bu yönetmelik ile bir çok kavramda değişiklikler yapıldı. İşte bu nedenle Uygulama Yönetmeliğinin Ek-2’sinde de değişikliklerin yapılması gerekti. Bugün 30688 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “6306 sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile gerekli revizeler yapılmıştır. Peki, neler değişti?

1. Deprem Yer Hareketi Düzeyleri Kullanılacak

TDY2007’nin tasarım depremine göre yapılan analizin yerine DD-1 ve DD-2 olmak üzere iki farklı deprem düzeyi kullanılacak. Deprem sonrasında hemen kullanılması gereken, insanların uzun süreli ve yoğun olarak bulunduğu, değerli eşyalarını sakladığı ve tehlikeli madde içeren binalar DD-1 deprem düzeyine göre , diğer binalar DD-2 düzeyi için analiz edilecek olup deprem ile ilgili spektrumlar da TBDY 2018’de belirtilen esaslara göre oluşturulacaktır.

2. Riskli Bina Tespit Yöntemi Değiştirildi

Daha önce sadece tek bir yöntem ile betonarme yapılarda incelemeler yapılıyordu. Yapılan değişiklik ile betonarme yapılar bina yüksekliğine ve kat sayısına bağlı olarak 3 farklı yöntemden hangisine uygun ise ona göre incelenecektir (Tablo 2). Bunlar dışında göze en çok çarpan ise zemin etüd çalışmasının zorunlu yapıldığı olmaktadır. Sahada yapılacak çalışmalar için de çok farklılıklar olduğunu söyleyebiliriz. Ayrıca, sadece kritik katta rölöve alınmayacak, yapının yüksekliğine bağlı olarak rölöve hazırlanacak. Tablo 2’de yer alan tahribatlı ve tahribatsız donatı tespit çalışmaları rölöve alınan her katta uygulanacak ancak beton basınç dayanımının tespiti sadece inceleme katında yapılacaktır.

3. Betonarme Binalarda Risk Nasıl Belirlenecek?

Her yükseklik için risk sınır değerleri farklılık gösteriyor. Bunları alt başlıklarda inceleyelim.

a) Az ve Orta Katlı Betonarme Binalar

Bu tür yapılarda risk değerlendirmesi her kat için ayrı ayrı yapılacak olup düşey yükler (G+ nQ) altında binanın düşey elemanlarındaki eksenel basınç gerilmeleri hesaplanacak. İlgili katta hesaplanan ortalama basınç gerilmesi 0,65fcm değerini aşarsa, binanın riskli olduğu kabul edilecek.

Tablo 2’de verilen eksenel yüke bağlı olarak kat kat kesme kuvvetinin aşıldığı binalar riskli olarak kabul edilecektir. Ara değerler için enterpolasyon uygulanacaktır.

c) Yüksek Katlı Betonarme Binalar

Yüksek katlı betonarme binalarda doğrusal olmayan analiz sonuçları kullanılacak. Yani her bir doğrultu için 11 adet deprem kaydına ihtiyacınız var meslektaşlarım. Tabi bu da işin zorluğunu artıracağı gibi maliyetini de artıracaktır. Peki, bu analizi yaptık ve riskli olduğunu nasıl anlayacağız? Şöyle ki;

 – Herhangi bir katta herhangi bir doğrultu için hesaplanan ortalama en büyük göreli kat öteleme oranının %4’ü aşması durumunda,

 – Herhangi bir katta risk sınırını aşan kirişlerin sayısı aynı katın kiriş sayısının %50’sini aşması durumunda,

 – Riskli eleman kat kesme kuvvetinin toplam kat kesme kuvvetine oranı, γ (yönetmelikte hesap formülü verilmiştir) oranından küçük olması durumunda

betonarme binanın riskli olduğu kabul edilecektir.

4. Yığma binaların risk sınırı düşürüldü

Yönetmelik ilk çıktığında, yığma binalara riskli diyebilmek için risk sınırı aşılan duvarlarda hesaplanan kesme kuvvetinin toplamının o kattaki toplam kesme kuvvetine oranı %20 olarak belirlenmişti. Daha sonra bu oran belediyelerin baskısı ile %50 seviyesine çıkarılmıştı. Bu kadar yüksek orana çıkarılması sebebiyle hasarlı yığma yapılarda dahil olmak üzere yığma yapılarda risk çıkmıyordu. Bugün yapılan değişiklik ile bu oran %35 seviyesine getirilmiştir.

5. Peki karma yapılarda risk tespiti nasıl yapılacak?

Karma Binalarda inceleme yaptığımız kat sadece betonarme elemanlarda oluşuyor ise az katlı betonarme binalardaki şartlar, sadece yığma duvarlardan oluşuyor ise yığma binalardaki şartlar uygulanacaktır. Ancak inceleme yapılan kat hem betonarme hem de yığma duvarlardan oluşuyor ise;

 – Betonarme kısım için kat kesme kuvveti oranı sınır değeri (∝b),

 – Yığma kısım için kat kesme kuvveti oranı sınır değeri (∝y=0,35)

kullanılarak ∝k değeri,

formülü ile hesaplanacak. Aynı katta riskli olarak belirlenen elemanlarda hesaplanan kat kesme kuvvetleri toplamının kat kesme kuvvetine oranı, ∝k oranını aşması halinde binanın riskli olduğu kabul edilecek.

Saygılarımla.