Eşdeğer deprem yükü yöntemi ile doğrusal deprem hesabi nasıl yapılır?

Bu yazımda sizlere Eşdeğer Deprem Yükü Yöntemi hakkında bilgi vereceğim. Ayrıca TDY 2007 ile aralarındaki farkları gösterip, TBDY 2018’e göre hazırlanmış örnek bir hesabın excel dosyasını paylaşacağım.

Eşdeğer Deprem Yükü Yöntemi ile doğrusal deprem hesabı nasıl yapılır? TBDY 2018’in yürürlüğe girmesiyle birlikte TDY 2007’deki alışık olduğumuz birçok terim ve hesap yolu değiştirilmiştir. Tabi bu değişiklikler ilerleyen bölümlerin temelini oluşturuyor.

Uygulamada karşılaşılan yapıların büyük çoğunluğu için “ Eşdeğer Deprem Yükü Yöntemi ” kullanılabilmektedir. Aslında Eşdeğer Deprem Yükü Yöntemi’ne, Mod Birleştirme Yöntemi’nin basite indirgenmiş formu da diyebiliriz.

Eşdeğer Deprem Yükü Yöntemi, TBDY 2018’de Bölüm 4.7 ile TDY 2007’de Bölüm 2.6’da ele alınmış olup bu yöntemin kullanılması için deprem sınıfı ve bina yükseklikleri baz alınıyor. Ayrıca binanın burulma (A1) ve rijitlik (B2) düzensizlikleri içinde gerekli şartları sağlaması gerekiyor.

TDY 2007’ye göre hazırlanan tasarım ivme spektrumunda en üst değer 2.5 olmaktaydı. Yeni düzenleme ile bu değer artık sabit olmayıp, zemine ve deprem yer hareketi düzeyine göre değişmektedir. Bu durum üzerine yapılan çalışmalar incelendiğinde, TBDY 2018’e göre yapılacak deprem hesaplarında TDY 2007’ye oranla daha düşük deprem kuvvetleri oluştuğu gözlemlenmiştir. Temel sebebinin tasarım ivme spektrumunda yapılan değişiklik olduğunu söyleyebilirim.

TDY 2007 vs TBDY 2018 

TDY 2007’de üç çeşit bina türü için şartlar verilmişken, TBDY 2018’de iki çeşit bina türü bulunuyor. Tablo 1’den de görüldüğü üzere TDY 2007’nin ilk durumunu artık kullanamayacağız. Tabloda gördüğünüz gibi “H_N” yani Bina Yükseklik Sınıfı ve düzensizlikler hangi yolu izleyeceğimize karar vermektedir.

Yönetmeliklerin Farklılıkları;

 – Bina yüksekliği, TDY 2007’de 40 metreye kadar müsaade edilirken, TBDY 2018’de 42 metreye kadar müsaade ediliyor. Ancak TDY 2007’ye göre 25 metreye kadar bina yükseklikleri için rijitlik düzensizliğinin kontrolü yapılmazken TBDY 2018’de zorunlu oldu.

 – Belirttiğim gibi temel parametrelerin hesap yolu değiştiği için taban kesme kuvveti (V_t)’nin hesap yolu da değişmiş oldu.

 – Katlara etki eden eşdeğer değrem yüklerinin hesap yolu değişmedi ancak yeni bir ifade olan toplam devrilme momenti kavramı hesap yöntemine eklendi.

 – Binanın hakim doğal titreşim periyodunun hesap yolu aynı ancak üst sınır için “ampirik hakim doğal titreşim periyodu (T_pA)” hesabı getirildi. TDY 2007’de üst sınır için sadece N > 13 olan binalarda, üst sınır 0.1N’den daha büyük olmayacaktı. Ayrıca, DTS = 1, 1a, 2, 2a ve BYS ≥ 6 olan binalarda ve DTS = 3, 3a, 4, 4a olan tüm binalarda hakim doğal titreşim periyodu hesaplanmaksızın ampirik hakim doğal titreşim periyodu (T_pA)’na eşit kabul edilebilecek.

 – Bodrum katlara etki eden deprem yükünün hesap yolu değiştirilmiştir. TDY 2007’de T=1 sn. olarak alınıp, bulunan deprem kuvveti R=1.5 alınarak, TBDY 2018’de ise T=0 alınıp, deprem kuvveti hesabında R=D=1.5 alınarak hesaplanıyor. 

Daha detaylı olarak hazırlanan Eşdeğer Deprem Yükü Yöntemi’nin her iki yönetmeliğe göre karşılaştırmasını aşağıdaki linkten indirebilirsiniz…

TBDY 2018 vs TDY 2007.pdf

Bu konu için hazırladığım excel örneğini indirmek için TIKLAYINIZ…

Not: Eşdeğer deprem yükü hesabının yapıldığı sekmenin 75. satırında formül hatası düzeltilmiştir.

Konu hakkındaki görüş ve önerilerinizi yorum kısmına yazabilirsiniz veya yuksel@insaport.com posta adresine gönderebilirsiniz. Yazımı okuduğunuz için teşekkür ederim.

Saygılarımla,
İnş. Müh. Yüksel KAYA