Panama Kanalı, Orta Amerika’nın en güney ülkesi Panama topraklarında yer alır ve Atlas Okyanusu ile Büyük Okyanus’unu birbirine bağlayan su yoludur.

İnşaat ABD tarafından tamamlanmış ve kanal 1914’te hizmete açılmıştır. 77 kilometre uzunluğundaki kanalın yapımı sırasında, sıtma ve sarı humma gibi hastalıklardan büyük toprak kaymalarına kadar her türlü güçlükle karşılaşılmış ve yaklaşık 27.500 kanal çalışanı bu süreçte can vermiştir. Bu kanal Güney Amerika ve Kuzey Amerika’yı birbirinden ayırır.

Bugün New York’tan San Francisco’ya giden bir geminin, Panama kanalını kullanarak 9.500 km yol yapması, Horn Burnu’nun dolaşılmasını zorunlu kılan eski günlerdeki 22.500 km yola oranla büyük bir kolaylıktır.

Açılışından 2002 yılına dek, yaklaşık 800.000 geminin geçtiği tahmin edilen Panama Kanalı’ndan her yıl 14.000’den fazla gemi geçmekte olup taşınan yük miktarı 203 milyon tonu bulmaktadır.

Kanal boyunca yolculuk yaklaşık 9 saat sürmektedir. Ayrıca kanalda bulunan indirgeçli kaldırgaç sayesinde aşılması zor olan noktalarda gemiler ilerleyebilmekte ve hareketlenme kazanabilmektedir.

Panama kanalı dünyanın mühendislik harikasıdır ve en pahalı kanaldır. Kanal, bölgenin sosyoekonomik koşullarını geliştirmiştir. Panama kanalı ile Panama halkının refah seviyesi yükselmiştir. Kanal ülkenin gelişimine önemli katkılar sağlamıştır.

Panama Kanalı deniz seviyesinden 28 metre yukarıdadır. Sıvıların dengesi kanunundan faydalanılarak gemiler kanal içinde yavaş yavaş yükseltilir ve aynı metotla diğer tarafa doğru indirilir.

Panama Kanalının Yapılışı

Panama Kanalı projesiyle önce, Süveyş Kanalını açarak ün kazanan Ferdinand de Lesseps ilgilendi. Panamaya keşfe çıkmak için (1876 da) 8 mühendisle yola çıkan Lesseps Panama Ormanına yenik düştü ve 8 kişi gittikleri keşfi 5 kişi tamamladı.

Panama Kanalı İnşaatı

Kötü olaylar bununla kalmayıp, 1880 yılında Panama şirketini kuran Lesseps’in şirketinin sermayesi 300 milyonluk hisse senedinden meydana geliyordu. Reklamlar yapıldı. Panama’ya milyonlarca dolar para bağlayan küçüklü büyüklü hisse sahipleri çok umutluydu. Çalışmalara başlandığında Panama ormanının büyük darbesini yiyen işçiler, yazın kavurucu sıcağın altında, Eylül’de fırtına gibi yağan yağmurda, hepsi devasa boyutta olan kayalarla dolu Panama’da çalışmaya uğraşıyorlardı. Bunun yanında sıtma ve sarıhumma sinekleri her şeyi talan ediyordu. Lesseps ise Avrupa’ya iklimin zararsızlığını kanıtlamak için ailesiyle birlikte Panama’ya gitti. Ancak ailesinin tümünü orada kaybetti. Bu projede Eiffel Kulesi’nin mühendislerinden biri olan Leon Boyer de can verdi. İşçiler ölüme çok yakındılar. 1881-1889 yılları arasında 17 bin işçiden 5 bini can verdi. Bu katliamın üzerine şantiye kapatıldı ve şirket battı. Bunun üzerine bu projeye Amerikalılar el attılar. Amerikalılar önceden tedbirli olup her türlü önlemi aldılar. Bataklıklara bolca petrol döküldü, en kuvvetli makineler kullanıldı, 30 bini zenci, 12 bini Avrupalı, toplam 42 binlik bir işçi ordusu çalıştırılıyordu. Panama Kanalı’nı 3 Ağustos 1914 tarihinde hizmete açtılar ve yine aynı gün ilk kez bir gemi Panama Kanalından geçmiş oldu.

Panama Kanalı Çalışma Prensibi:

Okyanus ötesi sefer yapan büyük gemiler, içi su ile doldurulan üç havuzda (lok’da) aşamalı olarak deniz seviyesinden yaklaşık 28 metre yükseltilerek dağların arasındaki bir göle çıkartılmaktadır. Bu küçük gölde bir müddet ilerleyen gemiler, çıkışta yapılan işlemin tersi uygulanarak, su seviyesi kademeli olarak düşürülen üç ayrı lok’tan daha geçerek diğer okyanusa varabilmektedir. Her biri diğerinden yaklaşık on metre daha yüksek su tutma özelliğine sahip olan bu lokların genişlikleri 32 metre, uzunlukları ise 294 metredir.
Basit olarak izah edilmek istenirse, Geminin ilk loka alınmasının ardından kapaklar kapatılarak, deniz seviyesinden 28 metre yukarıda bulunan Gatun gölünden buraya su basılmaktadır. Kısa bir zaman sonra suyla birlikte yaklaşık 10 metre yükselen gemi, birinci ve ikinci loktaki su seviyesi eşit olduğu anda, kapakların açılmasıyla lokomotifler tarafından ikinci loka çekilmektedir. Aynı su yükseltme işleminin burada da tatbik edilmesiyle üçüncü loka geçilmekte ve sistematik olarak yapılan son operasyon sonucunda, gemi dağların üzerindeki göle çıkabilmektedir. Okyanus seviyesinden 28 metre yukarı çıkan gemi girişte yapılan işlemin tersi bir uygulama sonucunda kalan loklardan geçerek diğer okyanusa ulaşmaktadır.